Data publikacji przeglądu: 25 Październik 2022
Czego dotyczy problem?
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, aby niemowlęta były karmione wyłącznie piersią do końca 6. miesiąca życia z kontynuacją karmienia naturalnym pokarmem jako ważną częścią diety małego dziecka do ukończenia 2 lat. Wiemy, że karmienie piersią jest korzystne dla zdrowia matek, jak i niemowląt, w okresie krótko- oraz długoterminowym. Niemowlęta są mniej narażone na zakażenia płuc lub jelit. Obciążone są także mniejszym ryzykiem rozwoju nadwagi i cukrzycy w późniejszym życiu. U matek karmiących zmniejsza się również ryzyko zachorowania na cukrzycę, raka piersi lub jajników. Wiele matek przestaje karmić piersią wcześniej niż by tego chciały z powodu napotykania wielu problemów. Stosowna opieka i wsparcie mogą pomóc kobietom w przezwyciężeniu trudności i nabraniu pewności siebie, tak aby mogły kontynuować karmienie piersią.
Celem niniejszego przeglądu było sprawdzenie, czy zorganizowanie wsparcia dla matek karmiących, w porównaniu ze zwykłą opieką, może im pomóc w kontynuacji karmienia piersią. Interesowała nas opieka ze strony pracowników służby zdrowia takich, jak położne, pielęgniarki oraz lekarze lub przeszkolonych pracowników socjalnych i wolontariuszy.
Dlaczego jest to takie ważne?
Wiedząc, jakie wsparcie można zapewnić kobietom przy karmieniu piersią, możemy pomóc im kontynuować karmienie naturalnym pokarmem tak długo jak tego chcą i gdziekolwiek mieszkają. Wczesne przerwanie karmienia może spowodować rozczarowanie, depresję oraz długotrwały zły stan emocjonalny matek oraz problemy zdrowotne u nich i ich dzieci. Wsparcie może mieć formę podpory psychicznej, pochwały, przekazania informacji oraz możliwości omówienia obaw i zadawania pytań w razie potrzeby.
Jakie dane naukowe znaleźliśmy?
Wyszukiwanie danych naukowych przeprowadziliśmy 11 maja 2021 roku. Ten zaktualizowany przegląd obejmuje obecnie 116 badań z randomizacją (RCT), spośród których 103 badania uwzględniono w analizach. Przeprowadzono je w 42 krajach i obejmowały 98 816 kobiet i ich niemowląt. Około 55% kobiet pochodziło z krajów wysoko rozwiniętych, 37% – ze średnio i 8% z nisko rozwiniętych krajów.
W tej aktualizacji przeglądu pogrupowaliśmy interwencje w 2 różne kategorie. Pierwszą grupę – „tylko karmienie piersią” – stanowiły interwencje zawierające jedynie wsparcie w karmieniu piersią. W drugiej grupie wspieranie karmienia piersią było jedną z części złożonej interwencji, której celem było również zapewnienie innych korzyści zdrowotnych dla matki lub jej niemowlęcia (np. szczepienia, opieka nad noworodkiem). Nazwaliśmy te interwencje: „karmienie piersią plus”.
Ogólnie rzecz biorąc, w badaniach tych wykazano, że prawdopodobnie mniej kobiet, które otrzymały interwencję wspierającą „tylko karmienie piersią” przestało karmić wyłącznie piersią we wszystkich punktach czasowych do 6 miesięcy włącznie. Efekt był największy w okresie od 4–6 tygodni do 3–4 miesięcy, kiedy to szacujemy, że 17% i 19% mniej kobiet prawdopodobnie przestałoby karmić wyłącznie piersią. Efekt był mniejszy po 6 miesiącach, kiedy to szacujemy, że 10% mniej kobiet prawdopodobnie przestałoby karmić wyłącznie piersią.
Dane naukowe sugerują również, że kobiety otrzymujące wsparcie „tylko w zakresie karmienia piersią” były prawdopodobnie mniej skłonne do zaprzestania karmienia piersią do 6 miesięcy włącznie. Efekt był największy w okresie od 4–6 tygodni do 3–4 miesięcy, kiedy to szacujemy, że 12% i 13% mniej kobiet prawdopodobnie przestałoby karmić wyłącznie piersią. Szacujemy, że w 6. miesiącu 7% mniej kobiet prawdopodobnie przestałoby karmić piersią. Nie przeprowadzono wystarczającej liczby badań, aby wykazać, czy interwencje wspierające „wyłączne karmienie piersią” mogą zmniejszyć liczbę kobiet, które przestają karmić piersią w wieku 9 lub 12 miesięcy.
W przypadku kobiet, które otrzymały interwencje „karmienie piersią plus”, dane są mniej jednoznaczne. Kobiety otrzymujące wsparcie „karmienie piersią plus” mogą być o 27% mniej skłonne do zaprzestania wyłącznego karmienia piersią w okresie 4–6 tygodni (dane o bardzo niskiej pewności). Podobnie, dane naukowe sugerują, że 21% mniej kobiet może zaprzestać wyłącznego karmienia piersią po 6 miesiącach. Wpływ na jakiekolwiek karmienie piersią był mniejszy, ponieważ szacujemy, że 6% mniej kobiet prawdopodobnie przestało karmić piersią po 6 miesiącach. Pozostaje niejasne, czy interwencje „karmienie piersią plus” zmniejszają liczbę kobiet, które zaprzestają jakiegokolwiek lub wyłącznego karmienia piersią w innych badanych punktach czasowych.
Brakowało jasnych danych naukowych dotyczących czynników, które mogą pomóc kobietom karmić piersią dłużej. Jednak określony harmonogram od 4 do 8 kontaktów może pomóc zwiększyć liczbę kobiet karmiących wyłącznie piersią w okresie 4–6 tygodni lub 6 miesięcy w przypadku „interwencji dotyczącej wyłącznie karmienia piersią”.
W przypadku interwencji wspierających takich jak „wyłączne karmienie piersią” generalnie oceniliśmy dane naukowe jako umiarkowanie pewne. Oznacza to, że możemy być umiarkowanie pewni wyników. W przypadku interwencji wspierających „karmienie piersią plus” jakość danych naukowych była bardziej zróżnicowana, a stopień pewności wahał się od umiarkowanego do bardzo niskiego.
Co to oznacza?
Zapewnienie kobietom dodatkowego wsparcia pomaga im karmić piersią dłużej. Wsparcie w karmieniu piersią może być bardziej pomocne, jeśli obejmuje 4–8 zaplanowanych wizyt. Nie wydaje się, aby istniała różnica w tym, kto udziela wsparcia (tj. profesjonaliści czy nieprofesjonaliści) lub w jaki sposób jest ono udzielane (twarzą w twarz, przez telefon, za pomocą technologii cyfrowych lub w kombinacji). Rzeczywiście, różne rodzaje wsparcia mogą być potrzebne w różnych miejscach na ziemi, tak aby sprostać potrzebom lokalnych mieszkańców. Konieczne są dalsze prace w celu zidentyfikowania skutecznych elementów interwencji i przeprowadzenia ich na większą skalę.
Streszczenie graficzne, plik PDF
Pełna wersja przeglądu systematycznego - wersja angielska
Legenda 