Data publikacji przeglądu: 28 stycznia 2022
Najważniejsze informacje
• Istnieje prawdopodobnie niewielka lub żadna różnica między utratą masy ciała przez osoby stosujące diety niskowęglowodanowe (zwane również dietami low carb) a redukcją masy ciała przez osoby stosujące diety o zbilansowanej zawartości węglowodanów, w ciągu 2 lat.
• Analogicznie, prawdopodobnie istnieje niewielka lub żadna różnica w zakresie wpływu na czynniki ryzyka chorób serca, takie jak rozkurczowe ciśnienie tętnicze (SBP), stężenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c – pomiar stężenia cukru we krwi w ciągu ostatnich 2–3 miesięcy) oraz stężenia cholesterolu frakcji lipoprotein o małej gęstości (LDL-C, tzw. złego cholesterolu) w ciągu 2 lat.
• Dotyczyło to zarówno chorych na cukrzycę typu 2 lub bez niej.
Na czym polegają diety niskowęglowodanowe i diety o zbilansowanej zawartości węglowodanów stosowane w celu redukcji masy ciała?
Ludzie wydają mnóstwo pieniędzy próbując schudnąć za pomocą diet, sprzętów i gadżetów, książek oraz żywności przyspieszającej chudnięcie, wciąż dyskutując o tym, które diety są skuteczne i bezpieczne. Dlatego istotne jest, by ocenić dane naukowe, na których opierają się te założenia. Diety niskowęglowodanowe obejmują szeroki zakres diet odchudzających, w których manipuluje się i ogranicza spożycie węglowodanów, białka i tłuszczów. Ponieważ nie istnieją spójne, powszechnie akceptowane definicje tych diet, wykorzystuje się różne opisy ich rodzajów (np. „niskowęglowodanowa, wysokobiałkowa”, „niskowęglowodanowa, wysokotłuszczowa” lub „dieta o bardzo małej zawartości węglowodanów”).
Diety niskowęglowodanowe stosuje się na różne sposoby. Ich założenia opierają się na ograniczeniu spożycia ziaren, roślin zbożowych i strączkowych oraz innych produktów żywnościowych zawierających węglowodany, takich jak nabiał, niektóre owoce i warzywa. Produkty te zwykle są zastępowane żywnością o większej zawartości tłuszczu i białka, taką jak: mięso, jaja, ser, masło, śmietana, oleje. W niektórych dietach niskowęglowodanowych zaleca się spożywanie posiłków zgodnie z potrzebami, podczas gdy w innych proponuje się ograniczenie spożywanej energii.
Diety o zbilansowanej zawartości węglowodanów zawierają umiarkowane ilości węglowodanów, białek i tłuszczów, zgodnie z aktualnymi zaleceniami organizacji ochrony zdrowia zajmujących się promowaniem zdrowego odżywiania. W dietach o zbilansowanej zawartości węglowodanów, które stosuje się w celu utraty masy ciała, zalecane jest ograniczenie ilości spożywanej energii poprzez zmniejszenie wielkości spożywanych porcji i wybieranie zdrowszych produktów (np. chudego mięsa zamiast tłustego).
Diety niskowęglowodanowe są szeroko promowane, wprowadzane na rynek i reklamowane jako skuteczniejsze w odchudzaniu, a także zdrowsze niż zbilansowane diety niskowęglowodanowe.
Czego chcieliśmy się dowiedzieć?
Chcieliśmy ocenić, czy stosowanie niskowęglowodanowych diet odchudzających u dorosłych z nadwagą lub otyłością lepiej wpływa na utratę masy ciała i zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób serca niż stosowanie zbilansowanych diet odchudzających.
Chcieliśmy to sprawdzić zarówno chorych na cukrzycę typu 2, jak również u osób bez tej choroby.
Co zrobiliśmy?
Przeszukaliśmy 6 elektronicznych baz danych i rejestrów badań klinicznych w poszukiwaniu wszystkich badań z randomizacją*, w których porównywano stosowanie diety niskowęglowodanowej ze stosowaniem diety o zbilansowanej zawartości węglowodanów u dorosłych z nadwagą lub otyłością. Badania musiały trwać co najmniej 3 miesiące. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań oraz oceniliśmy naszą pewność co do wiarygodności wyników, opierając się na takich czynnikach jak metodologia badań i liczba uczestników.
* Badanie z randomizacją to typ badania, w którym uczestnicy są przydzielani losowo do dwóch lub więcej grup leczenia. Jest to najlepszy sposób na zapewnienie podobnych grup uczestników.
Czego się dowiedzieliśmy?
Znaleźliśmy 61 badań, w których udział wzięło 6925 osób z nadwagą lub otyłością. Największe badanie obejmowało 419 osób, a najmniejsze 20 osób. Wszystkie badania, z wyjątkiem jednego, przeprowadzono w krajach o wysokim dochodzie, a prawie połowę z nich w USA (26). Większość badań (36) przeprowadzono z udziałem osób bez chorób serca lub nienależących do grup ryzyka. Większość osób (5118) nie chorowała na cukrzycę typu 2. Średnia początkowa masa ciała u osób biorących udział w badaniach wynosiła 95 kg. Większość badań (37) trwała 6 miesięcy lub krócej, a najdłuższe badania (6) trwały 2 lata.
Główne wyniki
U chorych na cukrzycę typu 2 i osób bez tej choroby stosowanie diety o niskiej zawartości węglowodanów prawdopodobnie powoduje niewielką lub żadną różnicę pod względem utraty masy ciała w krótkim (badania trwające od 3 miesięcy do 8,5 miesiąca) i długim (badania trwające od 1 roku do 2 lat) okresie czasu, w porównaniu ze stosowaniem diety o zbilansowanej zawartości węglowodanów. W krótkim okresie czasu średnia różnica pod względem utraty masy ciała wynosiła około 1 kg, a w długim okresie czasu była mniejsza niż 1 kg.
W niektórych badaniach zaobserwowano utratę masy ciała podczas stosowania obu tych diet. Średnia redukcja masy ciała w obu dietach była bardzo zróżnicowana w poszczególnych badaniach – od mniej niż 1 kg w niektórych badaniach do około 12 kg w innych, zarówno w krótkim, jak i w długim okresie czasu.
Analogicznie, stosowanie diety niskowęglowodanowej zmniejszającej masę ciała prawdopodobnie wiąże się z niewielką lub żadną różnicą pod względem rozkurczowego ciśnienia tętniczego (DBP), stężenia HbA1c i LDL-C (tzw. „złego” cholesterolu) w okresie do 2 lat.
Nie mogliśmy wyciągnąć żadnych wniosków na temat działań niepożądanych zgłaszanych przez uczestników, ponieważ raportowano je w bardzo niewielu badaniach.
Jakie są ograniczenia analizowanych danych naukowych?
Wyniki niniejszego przeglądu są umiarkowanej jakości. Nasze zaufanie zostało obniżone głównie ze względu na obawy dotyczące sposobu prowadzenia niektórych badań, w tym fakt, że w wielu badaniach nie przedstawiono wszystkich wyników. Przyszłe badania mogą wpłynąć na te wyniki.
Jak aktualne są przedstawione dane naukowe?
Dane są aktualne do czerwca 2021 r.
Streszczenie graficzne, plik PDF
Pełna wersja przeglądu systematycznego - wersja angielska
Legenda 