Data publikacji przeglądu: 28 lutego 2020
Pytanie badawcze
Czy stosowanie preparatów witaminowo-mineralnych w proszku w połączeniu z pokarmem uzupełniającym poprawia stan zdrowia i odżywienia u dzieci w wieku poniżej 2 lat?
Wprowadzenie
Niedobory witamin i minerałów, szczególnie żelaza, witaminy A i cynku, dotykają ponad 2 miliardy ludzi na całym świecie. Małe dzieci są szczególnie podatne na tę chorobę ze względu na szybki wzrost i nieodpowiednie praktyki żywieniowe. W celu utrzymania prawidłowego stanu zdrowia i żywienia dzieci zaleca się wyłączne karmienie piersią do 6. miesiąca życia, a następnie karmienie uzupełniające połączone z kontynuacją karmienia piersią przez co najmniej 2 lata. Po 6 miesiącach niemowlęta zaczynają otrzymywać półpłynne pokarmy, ale ilość witamin i minerałów może być niewystarczająca, aby zaspokoić wszystkie potrzeby związane ze wzrostem i rozwojem dziecka. Mikroelementy w proszku (MNP) to saszetki z pojedynczą dawką proszku zawierającego żelazo, witaminę A, cynk i inne witaminy i minerały, którymi można posypać jakąkolwiek półstałą żywność w domu lub w dowolnym innym miejscu, w celu zwiększenia zawartości niezbędnych witamin i minerałów w diecie niemowląt i małych dzieci w tym okresie. Odbywa się to bez wprowadzania jakichkolwiek innych zmian w codziennej diecie dziecka.
Charakterystyka badań
Do lipca 2019 r. przeszukaliśmy wszystkie badania oceniające zastosowanie MNP w poprawie stanu zdrowia i odżywiania dzieci poniżej 2. roku życia. Do niniejszego przeglądu włączono 29 badań, które obejmowały 33 147 niemowląt i małych dzieci z krajów o niskim i średnim dochodzie w Azji, Afryce, Ameryce Łacińskiej i na Karaibach. Dane pochodzą z 26 badań, w których łącznie wzięło udział 27 051 dzieci. Spośród 26 badań w 24 porównywano podawanie MNP i niestosowanie takiej interwencji albo stosowanie placebo. W 2 badaniach porównano stosowanie MNP z codziennym przyjmowaniem wyłącznie suplementu żelaza w kroplach. Ustaliliśmy, że niemowlętom i małym dzieciom w wieku od 6 do 23 miesięcy podawano różne preparaty MNP zawierające od 5 do 22 witamin i minerałów przez okres od 2 do 44 miesięcy. Większość badań została sfinansowana przez rządowe programy lub fundacje. Tylko 2 badania były sponsorowane przez przemysł.
Najważniejsze wyniki
U dzieci w wieku od 6 miesięcy do 2 lat stosowanie MNP zawierających co najmniej żelazo, cynk i witaminę A w celu wzbogacania żywności w domu, wiązało się ze zmniejszeniem ryzyka niedokrwistości o 18% i ryzyka niedoboru żelaza o 53%, w porównaniu z niepodejmowaniem takich działań. Poprawiło się także stężenie hemoglobiny i stan gospodarki żelazem. W badaniach nie wykazano żadnego wpływu stosowania MNP na rozwój niemowląt. Nie odnotowano dodatkowych korzyści w postaci zmniejszenia ryzyka anemii i poprawy stężenia hemoglobiny w porównaniu ze stosowanymi powszechnie kroplami lub syropami z żelazem; jednak te interwencje porównano jedynie w 2 badaniach. W żadnym badaniu nie stwierdzono zgonów związanych z interwencją. Informacje na temat zgonów, skutków ubocznych i zachorowań, w tym malarii i biegunki, były skąpe. Stosowanie MNP było korzystne w przypadku małych dzieci w wieku od 6 do 23 miesięcy, bez względu na płeć, niezależnie od częstości występowania anemii i malarii w ich środowisku zamieszkania oraz niezależnie od długości trwania interwencji.
Stosowanie MNP jest lepszym rozwiązaniem niż niepodejmowanie jakichkolwiek działań lub stosowanie placebo. Efekty takiej interwencji mogą być porównywalne z codzienną suplementacją żelaza. Korzyści z tej interwencji jako strategii mającej zapewnić dziecku przeżycie albo określić wpływ na rozwój dziecka są nadal niejasne i wymagają dalszych badań.
Przestrzeganie zaleceń dotyczących stosowania MNP było zmienne, a w niektórych przypadkach porównywalne z tym osiąganym podczas stosowania u dzieci i niemowląt zwykłych suplementów żelaza w postaci kropli bądź syropu.
Wiarygodność danych naukowych
Pewność oszacowania danych naukowych dotyczących wpływu stosowania MNP, w porównaniu z niestosowaniem żadnej interwencji lub podawaniem placebo, oceniliśmy jako umiarkowaną dla niedokrwistości i wysoką w przypadku niedoboru żelaza. Dla pozostałych wyników dotyczących tego porównania pewność oszacowania danych naukowych była niska lub umiarkowana.
W 2 badaniach porównujących stosowanie MNP ze stosowaniem suplementów żelaza wykazano podobny wpływ na anemię i stężenie hemoglobiny, ale też mniejsze ryzyko biegunki. Jednak dla niedokrwistości jakość danych naukowych określiliśmy jako niską, a dla stężenia hemoglobiny we krwi jako bardzo niską, co było spowodowane niewielką liczbą uczestników badań.
Streszczenie graficzne, plik PDF
Pełna wersja przeglądu systematycznego - wersja angielska
Legenda 